Aktuale
Një malësore heroinë (1930-1999)
Në rrugën e gjatë për liri e pavarësi një kontribut e meritë të madhe kanë nënat shqiptare, ato të cilat përkundër gjendjes ekonomike, sociale, politike të kombit shqiptar kanë ditur ta mbajnë gjallë atdhetarizmin dhe ti japin shtytje duke përkrahur bijtë e tyre në rrugëtimin me plotë rreziqe por gjithmonë në mbrojtje të të drejtave të popullit shqiptar dhe në rrugën e drejtë për liri. Njëra ndër ato është nëna Nemkë, veprimtare e shquar në luftën për çlirimin e Kosovës.
Nemke Brahimaj rrjedh nga një familje e madhe dhe bujare nga Rozhaja e Sanxhakut, e cila me nder dhe krenari ju bëri ballë furtunave të jetës deri në rënien e saj si një heroin.
Sot, 75 vite më parë ndodhi njëra ndër masakrat më të mëdha ndaj popullatës shqiptare të rrethit të Podgurit në komunën e Pejës. Në orët e hershme të mëngjesit të 5 janarit 1945, fshati Novosellë u rrethua nga ushtria serbe e cila kishte synim të kryente misionin e saj shovenist duke përcjellur vendosjen e pushtetit të saj me krime e terror.
Regjimi që po vinte pas Luftës së Dytë Botërore nuk ishte një regjim i panjohur për shqiptarët madje ai ishte vazhdimsi i të vjetrit dhe ideologjia e tij që i kishte rrënjët që nga projekti “Naçertania” e vitit 1844, e i plotësuar nga të ashtuquajturit “Akademik” si Vaso Çubrilloviç, që nxirrni helm e urrejtje ndaj popullit shqiptar kishin synime të çarta për të bërë spastrimin etnik të Kosovës.
Plani ishte organizuar që me 4 janar 1945 dhe do ta realizonte rrethimin brigada famëkeqe e Bokës “Treça Bokelska Brigada” me komandant Tomë Zhariqin. Kjo tentonte që krahas vrasjeve të popullatës civile shqiptare të ndjellte frikë edhe tek grupi i nacionalistëve shqiptar të cilët po luftonin duke mbrojtur çështjen shqiptare dhe rezistenca e tyre ishte shtrirë që nga bjeshkët e Sejnovës, Rosulisë, Lipës e Shtedimit, që me luftimet e tyre ishin bërë pengesë synimeve ekspansioniste Jugosllave. Rrethimi ishte bërë rreth e përqark fshatit Novosellë nga “Ura e Mahajve” në Dubovë të Vogël në drejtim të Vitomericës e deri tek rruga Pejë-Rozhajë e në lindje të fshatit në rrjedhjen e Drinit të Bardhë u pozicionuan forcat ushtarake serbe.
Ajo që është e rëndësishme të theksojm është beteja që u zhvillua në lagjen Podrimçaku, ku atdhetarët si Zenel, Mehmet, Jahë e Binak Podrimçaku luftuan duke mbrojtur me nder pragun e shtëpisë së tyre dhe njëkohësisht i shkaktuan dëme të mëdha grupeve çetnike serbe të cilat ishin në numër dhe në armatim dominuese, aty bien edhe dëshmor Mehmet e Jahë Podrimçaku kurse djali i Jahës, Idriz J. Podrimçaku vritet vetëm 16 vjeçar. Rrethimin arrijnë ta çajnë Zeneli e Binaku të cilët i bashkohen grupit të Ballistave të Radacit e Rosulisë. Binaku vritet në Maqedoni gjatë rrugëtimit në drejtim të Greqisë kurse Zeneli vritet në Greqi pas një luftimi të ashpër me forcat serbe të cilat kishin arritur të futeshin në territorin e Greqisë dhe kishin synim likuidimin e këtij grupi atdhetarësh.
Kurse popullatën që kishin arritur ta grumbullonin me dhunë e kishin dërguar në shkollën e fshatit Novosellë, pasi i regjistruan i lidhin rreth Dardhës që gjindej në oborr ( shih foton ) të shkollës ku edhe sot e kësaj dite qëndron si dëshmi e krimeve serbe dhe fare lehtë në trupin e saj vërehen vrimat e plumbave.
Në atë ditë mbetën të vrarë këta martirë të kombit shqiptar:
Idriz J. Podrimçaku (1929)
Fekë H. Nimanaj (1900)
Halit F. Nimanaj (1925)
Ramadan Zymeri (1905)
Shaban R. Nimanaj (1926)
Tahir R. Nimanaj (1928)
Isa H. Bellopoja (1885)
Isuf B. Bajramaj (1895)
Arif Mujeviq (1927– nga Rozhaja)
Malë M. Ramaj (1900)
Xhemë M. Ramaj (1885)
Ali M. Ramaj (1905)
Osman I. Ramaj (1905)
Shaban H. Zenunaj (1909)
Hajdin I. Sefaj (1903)
Rexhë H. Mulaj (1926)
Niman R. Muriqi (1904)
Rexhë H. Thaçi (1905)
Shukria Juka (1920) dhe
Një muhaxher i strehuar në Novosellë (emri nuk i dihet ).
Kurse në lagjen Podrimçaku mbetën të vrarë sipasoj e luftimeve Mehmet H. Podrimçaku (1880) e Jahë H. Podrimçaku (1885). Po ashtu nga dëshmit e banorëve të fshatit thuhet se u morrën gjatë tërheqjes së trupave ushtarake serbe edhe dy fshatar të tjerë, që për fatin e tyre nuk kemi të dhëna madje trupat e tyre nuk u gjendën asnjëherë.
Masakra e Novosellës e 5 janarit 1945, ishte dëshmi se ky regjim i egër Jugosllavë po vazhdonte me politikat e hapura antishqiptare që kishin synim të shfarosnin popullin shqiptar dhe në masë të madhe ti detyronin të migronin për në Turqi.
E qka është edhe dhimbja më e madhe, se si politika e sotme e Shqipërisë dhe Kosovës nuk ngritën zërin për gjenocidin serbë ndaj shqiptarëve gjatë shekullit XX që u përcjellë me dhunë, terror, spastrim, plaqkë, vrasje, internime, burgosje e krime kundër popullsisë shqiptare.
Sot, kujtojm martirët e vitit, 1945 të Novosellës së Pejës ata të cilët me gjakun e tyre trasuan rrugën e lirisë!
Nuk është as i ri dhe as i papritur botimi i librit “Roma fliste shqip”, i studiuesit Fahri Xharra. Nuk kemi të bëjmë, natyrisht me një botim të mëparshëm të këtij libri, por ai vjen si vazhdë e një pune kolosale të këtij autori, i cili ka botuar katër libra e qindra artikuj shkencorë që studjojnë gjenezën më të hershme të popullit tone shqiptar. Prandaj e cilësoj se nuk është as i papritur ky libër me titullin tejet intrigues, dhe të jep idenë se nuk është i ri.
Libri “Roma fliste shqip”, aq sa i thjeshtë është si titull, po aq i ndërlikuar e kompleks është në përmbajtjen e tij. Ky libër është i ndarë në dy pjesë ku pjesa e parë kompozohet me disa shkrime të studjuesve shqiptarë dhe të huaj, shkrime që e fusin lexuesin në faqet e mëpastajme të këtij libri të jashtëzakonshëm. Pjesa e dytë, që përbën volumin kryesor të librit është krijimtaria e vetë autorit, studjuesit Fahri Xharra. Një parathënie e autorit paraprin brendinë por edhe qëllimin e këtij libri të ri. Në pamje të parë duket sikur shkrimet e autorëve të tjerë që janë futur në librin “Roma fliste shqip”, do ta zbehin krijimtarinë e autorit Fahri Xharra. Por bumerangu njihet për vetitë e tij, ndërsjelljen, e pra, këto shkrime vetëm se janë paradhoma që ftojnë lexuesit për të vizituar dhomat e shumta të “pallatit pellazg” që Fahri Xharra i prezanton në pjesën e dytë.
Libri “Roma fliste shqip”, patjetër që do të ketë atmosferën e pritshme që çdo botim i ri krijon te lexuesit. Vetë titulli është shumë i guximshëm, por jo i rrezikshëm. Ky libër, madje nuk është as aventurë, sepse nuk është një roman. Është një libër i mirfilltë që mëton të vendosë në vendet e veta teoritë e ndryshme mbi botën pellazge qysh në krijimet e saj. I vendosur gjer në fund, i armatosur gjer në maksimumin e mundshëm me dijet e shumta mbi studimet që i takojnë pellazgëve, autori Fahri Xharra, në librin e tij voluminoz “Roma fliste shqip”, argumenton me baza shkencore, pa i rënë në qafë kërkujt, asnjë kombi, teorinë e shpërndarjes së pellazgëve në shumë pjesë të Europës dhe teorinë e rrjedhave të shumë gjuhëve europiane nga gjuha pellazgjishte Patjetër që libri do ngjalli habi, e në mos më tepër se fenomeni “habi”.
Por le të kthehemi te libri i studjuesit shqiptar Fahri Xharra. Është një libër i cili duhet të trondisë botën shkencore, të paktën shqiptare. Vetë autori ka shumë pasazhe në librin “Roma fliste shqip” ku kritikon pikërisht ato studjues dhe institucione shqiptare që nuk e trajtojnë problemin e pellazgëve me seriozitetin e duhur.
Fahri Xharra, shkruan se ai jep pellazgëve ato që i takojnë pellazgëve, asgjë më tepër. Ai nuk do që të mohojë ato veti që kanë popujt e tjerë, por ai mëton dhe deklaron me forcë, pikërisht difektet që ndodhin në shkrimet e disa autorëve të ndryshëm. Është Fahri Xharra, që në mënyrë shkencore e trajton problemin e gjenezës së shqiptarve në zinxhirin pellazg-ilir-arbër në mënyrë gobaliste, duke e paraqitur historinë e trojeve shqiptare dhe jetës së shqiptarëve në përputhje me paganizmin e përgjithshëm. Duke mos harruar dy autorët shqiptarë, Spiro Kondon dhe Dhimitër Pilikën, të cilët e kanë trajtuar problemin pellazg në hollësi, Fahri Xharra kalon nëpër librat dhe studimet e shumë autorëve, duke e kthyer librin “Roma fliste shqip” në një bibliotekë magjepsëse, ku çdo i interesuar e ka për më kollaj të orientohet në labirinthet e historisë të vërtetë apo të deformuar. Fahri Xharra, i tregon mirë e bukur hyrjet dhe daljet nga këto labirinthe. Në kapitujt e ndryshëm të këtij libri, lexuesi do të ndeshet me fakte që vërtetojnë shkencërisht formimet e qyteteve, të popullsive, të gjuhëve e kategorive të tjera të jetës sociale dhe kulturore të popujve të ndryshëm europianë, që nga jugu europian e deri në tokat britanike.
Eshtë interesante mënyra se si studjuesi Fahri Xharra, argumenton krijimin e qyteteve “Alba” kryq e tërthorë Europës, e më tej. Por mjafton të sillen si shembull qytetet “ Alba” dhe “Asti” në Piemonte të Italisë, që kanë gjasa të jenë themeluar nga ilirë. Fahri Xharra, krejt i përqëndruar në kontinentin italian, është i sinqertë dhe shumë korrekt, duke mos u përhapur nëpër tokat greke dhe as në toka të tjera që me kalimin e kohës u sllavizuan. Eshtë një veçori e studjuesit të saktë. Në librin e Fahri Xharrës ndeshesh me shumë tema që lëvizin nëpër shekuj para lindjes së Krishtit e si të tilla, paraqesin rrezikun e saktësisë. Por autori i ka dalë përpara këtij rreziku me anë të paraqitjes së referencave, librave dhe studimeve ku është bazuar. Këto referenca ai i ka shfrytëzuar me rregulla të qarta sa që të bëjnë të mendosh se ai është bazuar në teorinë e alogaritmeve. Por edhe paraqitja tejet e pasur me foto dhe ilustrime të shumta për çdo temë që ai trajton në librin “Roma fliste shqip”, e bën librin dhe idetë e shtjelluara në të, më të besueshëm.
Libri “Roma fliste shqip”, nëpërmjet fakteve të shumta që ka të sistemuara në faqet e tij kthehet në “ Tabelën e Mendeljevit” për elementet që ka bota pellazge dhe ilire. Me shumë vlera janë punimet që Fahri Xharra ka sjellë në libër mbi studimet e autorëve të ndryshëm si ai i gjermanit Helmut Stumfohl, et,.
Autori Fahri Xharra, edhe këtë mundësi e ka parashikuar duke dhënë shembuj me emra të disa studjuesve shqiptarë që e kanë anashkaluar seriozitetin e disa studjuesve mbi pellazgët. Nё librin qё kemi pёrpara duarve, do tё gjejmё Korsikёn e çuditshme, Sardenjёn e largёt dhe njёkohёsisht tё afёrt, Sicilinё aq tё njohur e pçastaj me radhё, Kalabrinё, Pulian, Veneton, Lombardinё e pothuaj tё gjitha rajonet e Italisё sё sotme. Do tё gjejmё gurёt ciklopikё dhe njerёzit me leshra tё verdha e me sy bojqielli, do tё gjejmё veshjet çuditёrisht tё ngjashme ndёr shekuj, etj.
Autori Fahri Xhara ёshtё i bindur se:” Se sa do të kemi sukses nuk di, por e jona është që ta themi të vërtetën. Kemi fakte, kemi prova na duhet vetëm guximi që me ato që i kemi në duart tona t`i japim një kahje tjetër historisë sonë të lashtë. E di dhe jam i vetdijshëm që do të ketë rezistencë, kundërshti por nuk po ndalemi dhe po vazhdojmë.”
Libri “Roma fliste shqip” është kontribut i vyer në shkencat shqiptare dhe më gjërë.
Fatmir Minguli, Durrës
Agjencia e Statistikave të Kosovës (ASK) në bashkëpunim me Ministrinë e Arsimit, Shkencës dhe Teknologjisë (MASHT) ,kanë përgatitur publikimin “Statistikat e Arsimit 2018/2019”.
Ky publikim ofron informata statistikore për parashkollorë, arsimin fillor dhe të mesëm të ulët, arsimin e mesëm të lartë, arsimin special, si dhe informata statistikore për arsimin universitar për sektorin publik dhe privat.
Sipas rezultateve të dala nga ky publikim del se numri i fëmijëve në çerdhe dhe parashkollorë ishte 32,529, prej tyre në sektorin publik 26,595 fëmijë ose 81.8% ndërsa në sektorin privat 5,934 fëmijë ose 18.2%.
Numri i nxënësve në arsimin fillor dhe të mesëm të ulët ishte 243,177, prej tyre në sektorin publik ishin 238,401 ose 98.0%, ndërsa në sektorin privat 4,776 ose 1.6%.
Numri i nxënësve në arsimin e mesëm të lartë ishte 85,789, prej tyre në sektorin publik 82,581 ose 97%, ndërsa në sektorin privat ishin 3,208 nxënës ose 5.5%.
Ndërsa numri i përgjithshëm i nxënësve në arsimin special ishte 365 nxënës.
Numri i përgjithshëm i studentëve në arsimin universitar ishte 104,606 , prej tyre në universitetet publike 68,590 studentë, ose shprehur në përqindje 65.6%, ndërsa në kolegjet private ishte 36,016 studentë, ose 34.4%.